ad
W sobotę minęło dokładnie 114 lat od uruchomienia linii tramwajowej z Łodzi do Pabianic – poinformował Marcin Chmielewski na portalu KomunikacjaPabianic.pl
 
Jak podaje Sławomir Saładaj z Urzędu Miejskiego, inżynier Grigorija Dubelira kierował budową sieci tramwajowej łączącej Pabianice i Zgierz z Łodzią.
 
W polskich opracowaniach dotyczących tramwajów podmiejskich w aglomeracji łódzkiej inżynier Dubelir nie występuje. Według informacji zawartych w Wikipedii starania o rozbudowę linii tramwajowych w stronę sąsiadujących z Łodzią miasteczek podjęło jednocześnie kilka grup przedsiębiorców. Zwyciężyła grupa kierowana przez Juliusza Kunitzera. Wśród koncesjonariuszy podmiejskiej kolejki dojazdowej znalazły się te same nazwiska, co w konsorcjum Kolei Elektrycznej Łódzkiej, członków najznaczniejszych łódzkich rodzin fabrykanckich: Scheibler, Heinzel, Grohmann, Geyer, Anstadt. Koncesję podpisał car Mikołaj II 6 stycznia 1899 r. Oficjalna nazwa Konsorcjum brzmiała: Łódzko-Zgierskie i Łódzko-Pabianickie Elektryczne Wąskotorowe Koleje Podjazdowe.
 
Budowniczym linii był niemiecki koncern AEG, a dokładnie jego petersburski oddział. Prace budowlane ruszyły we wrześniu 1899 r. Jako pierwszą ukończono i otwarto 17 stycznia 1901 r. linię pabianicką o długości 15 km. Dwa dni później 19 stycznia 1901 r. ruszyły pierwsze tramwaje do Zgierza – długość linii 9,5 km.
 
Trzecia oddana do użytku linia połączyła Łódź z Aleksandrowem. Linia ta była uruchamiana w dwu etapach. Trudności wynikły z powodu skrzyżowania linii tramwajowej z torem Kolei Kaliskiej na Żabieńcu. 9 lutego 1910 r. problem rozwiązano, uruchamiając tymczasowy ruch wahadłowy. Cała trasa stała się przejezdna 25 lutego 1910. Kolejne uruchamiane linie prowadziły do: Rudy Pabianickiej (1910), Konstantynowa (1911), Rzgowa i Tuszyna z przedłużeniem do Kruszowa (1916/1917), Ozorkowa (1922) i Lutomierska (1929/1931). Na tych ostatnich przez pewien czas nie było trakcji elektrycznej, jeździły więc tramwaje parowe.
 
Przed I wojną światową planowano połączenie liniami tramwajowymi z Łodzią Brzezin, Koluszek, a nawet Zduńskiej Woli i Piotrkowa Trybunalskiego.
 
Grigorij Dymitrowicz Dubelir (1874-1942) był inżynierem i urbanistą. W 1898 r. ukończył Petersburski Instytut Inżynieryjny w zakresie drogownictwa. Pierwszą ważną pracą była budowa sieci tramwajowej w guberni piotrkowskiej w latach 1899 -1901. W 1904 r. został zatrudniony w Instytucie Politechnicznym w Kijowie na stanowisku etatowego wykładowcy pełniącego obowiązki profesora. Jednocześnie w ciągu dwóch lat miał przedstawić odpowiednią dysertację naukową. Zajmował się problemami planowania miast, a w szczególności optymalizacją sieci dróg. W latach 1910-1912 opublikował książki „Planowanie miast” i „Ulice i ich nawierzchnie” o fundamentalnym znaczeniu dla rosyjskiej urbanistyki.
 
W 1916 r. został profesorem Petersburskiego Instytutu Inżynieryjnego, a w 1930 r. otrzymał posadę profesora w Leningradzkim Instytucie Komunikacji Samochodowej. W 1940 r. pełnił tę samą funkcję w Moskiewskim Instytucie Politechnicznym. Po rewolucji październikowej zrezygnował z urbanistyki i skoncentrował się nad badaniem jakości nawierzchni drogowych. Był członkiem Państwowej Komisji ds. Elektryfikacji Rosji, w której zajmował się elektryfikacją transportu. Jako pierwszy w Rosji określił standardy techniczne nawierzchni drogowych, a w 1938 r. przedstawił wymogi techniczne budowy autostrad i mostów.
 
Zmarł w Jangule, Uzbekistan z wyczerpania podczas ewakuacji personelu naukowego. Jego córka i wnuk zginęli podczas blokady Leningradu. 
 
Sławomir Saładaj z Urzędu Miejskiego takie historyczne ciekawostki znajduje na rosyjskich stronach internetowych.