Kolację według starych receptur rodem znad Dobrzynki przygotowały uczennice łódzkiego "gastronomika". Na stole ustawiły rodową porcelanę Kruschów, srebra i kryształowe kieliszki do wina.

- Tak jadało się w domu moich rodziców i dziadków - mówi Maria Eliza Steinhagen, wnuczka Feliksa Kruschego. - Zawsze był biały obrus z mereszką, rodowa biała porcelana zdobiona jedynie srebrnym lub złotym paskiem. Musiało być skromnie, ale elegancko.

Kolację wigilijną w "gastronomiku" uczennice przygotowały pod okiem Klaudii Połowińskiej z Kruschów, córki Marii Steinhagen.

- Nawet choinka była bardzo skromna - wspomina Połowińska, nauczycielka technik gastronomicznych. - Wisiały na niej czerwone, małe jabłka, pierniki, świeczki i srebrne wstążki.

Każdy z rodziny miał własną, białą serwetkę z wyhaftowanym monogramem.

- Używał jej przez całe święta, więc musiał wiedzieć, która jest jego - tłumaczy pani Maria. - Serwetki były zwinięte w srebrnych kółeczkach. Leżały z lewej strony talerzy. Sztućce odkładało się na specjalne podnóżki, by nie ubrudzić obrusu. Opieranie na talerzu było nieeleganckie.

Po kolacji wigilijnej podawano ciasta, kompot i makiełki.

- Był to zmielony mak z bakaliami i miodem. Bez makaronu i bułki. Kto chciał, mógł dostać kawałek łamańca - dodaje.



***
TAK JADALI FABRYKANCI
(wigilijne menu)

Przekąski zimne: śledzie w śmietanie, pstrąg w galarecie, sałatka śledziowa.

Przekąski gorące: kotlety panierowane z suszonych borowików.

Zupy: grzybowa, rybna z ryb słodkowodnych i migdałowa (do wyboru).

Dania rybne: karp w sosie szarym, szczupak z jajkiem, karp wędzony podpiekany.

Dodatki: ziemniaki drążone, kapusta duszona z ananasem, kapusta duszona z rodzynkami, sos chrzanowy, bułeczki do ryb.

Desery: keks, piernik z polewą czekoladową, ciasto drożdżowe z marcepanem, mak ucierany z bakaliami i miodem.

Napoje: kompot z suszonych śliwek, fig i pomarańczy oraz białe wino wytrawne.


***
PRZEPISY WIGILIJNE WEDŁUG STARYCH RECEPTUR KRUSCHÓW

Karp w szarym sosie

Składniki: karp (około kilograma), warzywa, pierniki, rodzynki, cytryna.

Wykonanie: gotujemy karpia w warzywach. Ostrożnie wyjmujemy, by się nie rozpadł. Układamy na talerzu bez warzyw.

Sos: w wodzie gotujemy cienko obraną skórkę z całej cytryny tak, by się nie rozpadła. Do sosu dodajemy pierniki (bez czekolady i lukru) i nadal gotujemy (tyle, by był gęsty). Gdy się rozgotują, doprawiamy solą, pieprzem. Wyłączamy. Dopiero teraz dodajemy rodzynki. Dzięki temu będą soczyste, słodkie i nie rozgotują się. Ciepłym sosem polewamy ciepłą rybę i podajemy.


---
Szczupak z jajkiem

Składniki: szczupak, warzywa, 2 jajka, masło.

Wykonanie: gotujemy rybę w warzywach. Delikatnie wyjmujemy na półmisek i garnierujemy (dekorujemy ugotowanymi warzywami). Rybę polewamy roztopionym masłem i posypujemy posiekanym drobno jajkiem.


---
Sałatka z cebuli

Składniki: kilka cebul, kwaśna śmietana, cytryna, sól, mielony pieprz.

Wykonanie: kroimy cebule na pół, a następnie w paski. Posiekaną musimy zblanszować - wrzucamy do garnka i zalewamy wrzątkiem. Doprowadzamy do wrzenia i wyłączamy (trwa to około minuty). Na sicie odsączamy. Wrzucamy do salaterki. Dodajemy sok z cytryny, sól i mieszamy. Zalewamy śmietaną i grubo posypujemy tartym czarnym pieprzem.


---
Kapusta duszona z ananasem

Składniki: 2 cebule, masło, kiszona kapusta, puszka ananasów.

Wykonanie: na maśle smażymy dwie posiekane cebule. Dodajemy kapustę i gotujemy do miękkości. Przyprawiamy solą. Gdy jest miękka, dodajemy posiekane ananasy. Wyłączamy. Zamiast nich można dodać rodzynki i wtedy będzie kapusta z rodzynkami.