ad

Do Wymysłowa (4 kilometry na północny-zachód od naszego miasta) francuskich arystokratów rzucił tułaczy los. W ojczyźnie, gdzie szalała wielka rewolucja francuska, arystokraci ginęli pod ostrzem gilotyny, albo konali w więzieniach. Kto mógł, ten uciekał za granicę. Wśród uchodźców był markiz Stanislas de Boufflers, który z Francji wyemigrował w 1792 r. To chrześniak króla Stanisława Leszczyńskiego, autor znanych dzieł literackich, członek Akademii Francuskiej.

W tym czasie (po trzecim rozbiorze Polski) Prusacy zajęli majątek kapituły krakowskiej. Należały do niego ziemie osady Wymysłów i okoliczne pola. Zaborcy sprowadzali tu „swoich” osadników. Emigrant markiz de Boufflers miał koneksje na dworze króla pruskiego. Był cenionym pisarzem i członkiem elitarnej Akademii Berlińskiej. Dlatego w 1797 r. król obdarzył go ziemią w ówczesnych Prusach południowych – folwarkiem Wymysłów koło Pabianic.

FRANCUZI NADCIĄGAJĄ
Folwark miał wówczas 1.148 mórg i 56 prętów kwadratowych (miara magdeburska). Markiz de Bufflers dostał go w wieczystą dzierżawę. Jego służący mieli prawo pasania 18 sztuk bydła w lasach skarbowych. Markizowi przysługiwał bezpłatny deputat drzewny z okolicznych lasów. Dostawał też pańszczyznę od sześciu polskich chłopów z Mogilna.

W folwarku rząd pruski kazał zbudować dla markiza spory dom i pomieszczania gospodarcze. Podarował mu też sprzęty na urządzenie domu oraz zwierzęta hodowlane.

Wraz z markizem de Bufflersem do Wymysłowa zjechało ośmiu emigrantów francuskich – też szlachetnie urodzonych. Rząd pruski sprzedał każdemu z nich 125 morgów – po cenach wyjątkowo ulgowych. Osadnikami tymi byli: kawaler de Casteras, hrabia de Sallis, hrabia de Vaussancourt, hrabia de Vassan, kawaler de Puissieux, kawaler de Plesse, hrabia de Nattencourt i kawaler de St. Angel. Ich morgi tworzyły Kolonię Wymysłów Francuski.

Na czele gromadki emigrantów stał markiz Stanislas de Boufflers. Umowa z rządem pruskim czyniła go organem policyjnym. Markiz odpowiadał za przestrzeganie pruskiego prawa w ośmiu osadach francuskich kolonistów. I za to, żeby był tam wzorowy porządek.

De Boufflers wiódł życie dostatnie. W Wymysłowie pisał wiersze i długie listy do francuskich przyjaciół, polował, wydawał przyjęcia. Podobnie spędzali czas jego rodacy z sąsiedztwa.

WYPROWADZKA MARKIZA
Zaledwie trzy lata później (1800 r.) markiz dostał z Francji dobre wieści - że rewolucja dogasa. Kończył się krwawy terror, wracały stare porządki. De Boufflers kazał pakować podróżne kufry. Folwark Wymysłów kupił od niego prezes południowo-pruskiej kamery kaliskiej, Ferdynand Oppelan-Bronikowski. Kosztował 3.300 pruskich talarów.

Prawdopodobnie wtedy opuścili swe osady także francuscy hrabiowie i kawalerowie z Wymysłowa. Odtąd ich ziemie po dawnemu uprawiali polscy kmiecie.

Po powrocie do Francji markiz Stanislas de Boufflers został członkiem Instytutu Narodowego w Paryżu i inspektorem szkół. Pisał poezję, uroczyste przemówienia i sprawozdania dla Zgromadzenia Narodowego. Zmarł w 1815 r. na stanowisku bibliotekarza księgozbioru Mazariniego.

Pod koniec XIX wieku w Wymysłowie Francuskim stało 7 domów, w których mieszkało 65 osób. Przed pierwszą wojną światową majątek ten należał do Chodakowskich. Po folwarku markiza de Boufflers do dziś zachowały się tylko resztki parku z alejami, przy których rosną kasztanowce. I tylko nazwa Wymysłów Francuski nawiązuję do wydarzeń sprzed ponad dwustu lat.

--------------
Stanislas Jan de Boufflers był synem markizy, gwiazdy dworu króla Stanisława Leszczyńskiego. Urodził się w Nancy w 1737 r. Do chrztu trzymał go sam król. Markiz Stanislas wstąpił do seminarium, ale napisał tam nieco rubaszną nowelą „Alicja królowa Golkondy” i musiał opuścić mury uczelni. Został kawalerem maltańskim i kapitanem huzarów. Charakter miał pobudliwy, podróżował, szukał przygód. Z wycieczki nad jezioro Lemańskie, gdzie odwiedził Woltera, wydał zbiór listów napisanych z werwą i humorem.
Walczył w kampanii hanowerskiej, awansował do rangi pułkownika (1772 r.). Po bitwie pod Amenbourg został dowódcą brygady pieszej (1780 r.) i marszałkiem polnym. W 1785 r. objął urząd gubernatora Senegalu. Po powrocie do Francji pisał wiersze, zdobył powodzenie literackie na salonach i dworze królewskim. W 1789 r. został członkiem Zgromadzenia Narodowego. Należał do stronnictwa umiarkowanego. Przerażony okrucieństwami rewolucji, emigrował najpierw do Berlina, a potem do Wymysłowa.

Tekst z cotygodniowej strony historycznej w papierowym Życiu Pabianic.