ad
 
Radni to często osoby zaangażowane w działanie różnych grup społecznych, stowarzyszeń lokalnych, fundacji. Są rozpoznawalni przez mieszkańców z racji prowadzonej przez organizację działalności, mają także doświadczenie współpracy z samorządem. Zdarza się, że to mieszkańcy wręcz namawiają lidera/liderkę lokalnej organizacji do kandydowania na stanowisko radnego/radnej. Pojawia się zatem pytanie, czy można być jednocześnie np. radnym gminy i prezesem organizacji?
Dla przykładu – czy w zarządzie klubu sportowego, który jest organizacją pożytku publicznego mogącą prowadzić działalność zarobkową, członkami zarządu mogą zostać osoby pełniące funkcje miejskiego radnego? Oczywiście tak – można być członkiem władz organizacji i jednocześnie radnym, prawo tego nie zabrania. Ale trzeba tu zwrócić uwagę na pewne ograniczenie, które szczególnie lokalnie może mieć duże znaczenie.
 
Ograniczenia związane z wykonywaniem funkcji radnego sformułowane zostały w ustawie o samorządzie gminnym.
 
Treść art. 24f
1. Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.
2. Radni i ich małżonkowie oraz małżonkowie wójtów, zastępców wójtów, sekretarzy gminy, skarbników gminy, kierowników jednostek organizacyjnych gminy oraz osób zarządzających i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Wybór lub powołanie tych osób na te funkcje są z mocy prawa nieważne.
 
Co trzeba więc wziąć pod uwagę?
Najważniejsze sprawy, jakie trzeba rozważyć, to:
- Czy kandydat/kandydatka na radnego/radną jest członkiem/członkinią zarządu organizacji?
- Jeśli tak, to czy organizacja ta prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminy?
 
Osoba spełniająca te warunki, jeśli zostanie wybrana na radną/radnego na terenie danej gminy, powinna zrezygnować z jednej z funkcji. Na przykład jeśli stowarzyszenie posiada lokal użyczony lub wynajmowany przez gminę i prowadzi w nim działalność gospodarczą, to prezes tego stowarzyszenia nie może być jednocześnie radnym. Nie ma tu znaczenia, czy za zarządzanie organizacją pobiera wynagrodzenie (np. w fundacji), czy jest to praca społeczna (np. w stowarzyszeniu). Nie jest też ważny typ organizacji – czy jest to stowarzyszenie, fundacja, czy też organizacja posiadająca status OPP.
 
Nie można być radnym, jeśli zachodzą opisane warunki. Także np. zwykły członek stowarzyszenia może zostać wybrany radnym, nawet jeśli organizacja prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy.
 
Co oznaczają pojęcia?
W jakich sytuacjach może chodzić o „mienie gminy”?
Zgodnie z art. 44 Kodeksu cywilnego mieniem jest własność i inne prawa majątkowe, np. użytkowanie wieczyste, użytkowanie, służebności, wierzytelności, majątkowe prawa autorskie, wynalazcze.
 
Mienie komunalne zostało określone w art. 43 ustawy o samorządzie gminnym jako własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw. Mieniem komunalnym (gminnym) jest nie tylko mienie należące bezpośrednio do gminy, ale także mienie należące do np. przedsiębiorstw komunalnych.
 
Chodzić więc może o sytuację kiedy, np. klub sportowy organizuje zawody w ramach swojej działalności gospodarczej na stadionie sportowym, który jest własnością gminy.
 
Co oznacza „prowadzenie działalności gospodarczej”?
Jak wyjaśnił NSA w wyroku z dn. 12 stycznia 2006 (II OSK 787/05) „działalność gospodarcza prowadzona przez stowarzyszenie z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy jest działalnością gospodarczą, o której mowa w art. 24f ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), a pełnienie przez radnego funkcji członka zarządu takiego stowarzyszenia oznacza zarządzanie taką działalnością”. Rozpoznawany przypadek dotyczył radnego, który był członkiem zarządu Towarzystwa Piłkarskiego, które prowadziło działalność gospodarczą z wykorzystaniem nieruchomości gminnej, prowadząc usługi parkingowe. W przytoczonym wyroku NSA uznał, że radny jako członek zarządu zarządza działalnością gospodarczą. Art. 24f zabrania więc nie tylko prowadzenia działalności gospodarczej, ale także zarządzania nią, jeżeli odbywa się z wykorzystaniem mienia gminy.
 
Jeśli radnym zostanie prezes organizacji
Jeśli jest to organizacja prowadząca działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminy, wówczas osoba ta powinna zrezygnować (składając rezygnację zgodnie z zapisami statutu danej fundacji, stowarzyszenia) ze swojego stanowiska lub funkcji w terminie trzech miesięcy od daty złożenia ślubowania przez radnego lub wójta.
Niezrzeczenie się funkcji lub niezaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy jest powodem stwierdzenia przez radę gminy w uchwale wygaśnięcia mandatu radnego.
 
O czym jeszcze trzeba pamiętać
Zgodnie z art. 24e. ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu. Zakazy ustanowione w tym przepisie stosuje się też odpowiednio do wójta i jego zastępcy (art. 28). Nie przewiduje się sankcji za naruszenie jego postanowień. Skutki nierespektowania tej normy przejawiają się raczej w płaszczyźnie moralno-etycznej i politycznej. 
UWAGA: Podobne zasady, jak wyżej opisane, obowiązują wobec radnych powiatowych i radnych wybieranych do sejmików województwa.
 
na podstawie www.ngo.pl