- Serdecznie zapraszamy na wędrowny festiwal Sztuki Filmowej Jidysz, który zawita również z filmami dokumentalnymi, dotyczącymi życia żydowskiego w Polsce przed 1939 rokiem, jak i przedstawiającymi współczesne życie chasydzkie - mówi Małgorzata Burzyńska-Keller.

Zobaczymy adaptację prozy Scholema Alejchema - film zatytułowany "Tevje" w reżyserii Maurice Schwartza. 19 października, Biblioteka Miejska, ul. św. Jana 10 , godz. 17.00 Galeria Ex Libris.

Szczegóły festiwalu na stronie www.festiwal.jewishlodz.org.pl

Celem Festiwalu Kultury Jidysz jest prezentacja dorobku artystycznego: literackiego, muzycznego, filmowego, plastycznego, żydowskiej diaspory zamieszkującej do II wojny światowej na terenach państwa polskiego, posługującej się w życiu codziennym językiem jidysz.
Poprzez wyeksponowanie znaczenia ginącego języka jidysz, nie tylko w komunikacji, ale też jako „znaku rozpoznawczego” całej żydowskiej formacji artystyczno-kulturalnej od końca XIX wieku, zamierzamy zainteresować odbiorców specyfiką kultury Żydów i samym językiem jidysz.
Festiwal składać się będzie z kilku, niezależnych części.
W części pierwszej, podczas Festiwalu Sztuki Filmowej Jidysz, prezentujemy filmy jidysz – dźwiękowe i nieme, fabularne i dokumentalne, odnajdywane w archiwach filmowych na całym świecie. Poprawiamy ich jakość, jeśli zaistnieje taka potrzeba, sporządzamy listy dialogowe lub uzupełniamy i korygujemy już istniejące.

Sprowadzane przez nas dzieła filmowe są niezbywalną częścią polskiego dziedzictwa narodowego.

Filmy gromadzone są w Archiwum Fundacji Ochrony Dziedzictwa Kultury Żydów, w Łodzi przy ul. Pomorskiej 18. Fundacja opracowuje je do celów edukacyjnych i organizuje pokazy na zaproszenie instytucji kulturalnych, jednostek samorządu terytorialnego, kościołów, organizacji religijnych, szkół wyższych, organizacji pozarządowych oraz osób zainteresowanych kulturą żydowską.
Poprzez prezentację kina jidysz, ukazujemy rozmaitość tradycji, zwyczajów i kultury Żydów. Prezentacjom towarzyszą wykłady i prelekcje traktujące zarówno o artystycznym, a przede wszystkim kulturowym znaczeniu kina jidysz, o szeroko pojętej inscenizacji, nawiązującej do żydowskiej obrzędowości, mistyki, tradycji, historii i kultury. Wyjaśniamy znaczenie obrzędów, tradycyjnych sytuacji i zachowań, które pojawiają się w filmach.
Podczas pokazów wyświetlamy unikalne, do tej pory nieznane w naszym kraju filmy, powstałe głównie w Polsce, na Ukrainie, Litwie, krajach byłego ZSRR i USA.
Podczas pierwszej edycji festiwalu pokazaliśmy część filmów jidysz wyprodukowanych w Polsce. Są to obrazy często zupełnie nieznane szerszej widowni, posiadające niewątpliwy walor historyczny, artystyczny i kulturowy.

Festiwal nasz wyróżnia spośród innych festiwali filmowych podejmujących problematykę żydowską to, że wyjaśniamy obrzędowość, tradycje i zwyczaje stanowiące składnik dramaturgii filmu, przez co filmy te mogą być w pełni zrozumiane przez widza.

Pomimo ogromnego zainteresowania widzów specyfiką kultury żydowskiej, nie mieli oni do tej pory szansy zapoznania się z bogatą ofertą kina jidysz. Nasz festiwal stwarza taką możliwość.
Nie ograniczamy się do prezentacji popularnej wersji rozumienia kultury żydowskiej, ale sięgamy głębiej, do jej autentycznych pokładów.
Sporadycznie prezentowane do tej pory filmy adresowano do wąskiego grona odbiorców. Były to tylko tytuły dostępne w Polsce, bez uwzględnienia bogatych zasobów archiwalnych instytutów, z jakimi współpracujemy.

Planujemy wydać na płytach DVD kanon filmów jidysz powstałych w Polsce (“Dybuk” 1937, “Błazen purymowy” 1937, „Weseli biedacy” 1937, „Judeł gra na skrzypcach” 1936, „ Mateczka” 1938,“ Bezdomni” 1939, „List do matki” 1939, “Pięć Miast” 1938) wraz z analizą artystyczną i kulturową tych filmów.
Wydarzenie to będzie istotnym krokiem w nieustannej pracy nad jakością relacji polsko-żydowskich.
Część drugą festiwalu - Festiwal Sztuki Słowa - poświęcimy literaturze w języku jidysz. Podczas spotkań festiwalowych zaprezentujemy teksty literackie – światowy kanon literatury jidysz - oraz kabaretowe utwory w językach: jidysz i polskim, m.in. w wykonaniu zespołu aktorów żydowskich oraz poruszymy problematykę filmowych adaptacji literatury jidysz.

Część trzecia to Festiwal Sztuki Plastycznej „ Jung Idysz – inspiracje”, wystawa plastyczna odnosząca się do twórczości łódzkiej, warszawskiej, wileńskiej grupy awangardowych żydowskich artystów oraz prac zainspirowanych tą twórczością.
Na wystawie zaprezentujemy odszukane w muzeach i prywatnych kolekcjach unikalne prace artystów, zrzeszonych wokół mało znanej w Polsce, chociaż mającej duże znaczenie dla rozwoju sztuki żydowskiej grupy Jung Idysz.

Grupa ta nawiązywała do lokalnych tradycji żydowskich kultury Europy środkowo-wschodniej.
Twórczość artystów zrzeszonych w grupie Jung Idysz bywa określana mianem „żydowskiego ekspresjonizmu”, chociaż czerpali oni doświadczenia także z ówczesnych artystycznych środowisk europejskich.
Celem twórców zrzeszonych w Jung Idysz było stworzenie narodowego stylu żydowskiego, który odwoływałby się do inspiracji starożytną sztuką bliskiego Wschodu, tradycją ornamentalną sztuki synagogalnej oraz do folkloru żydowskiego (tzw. żydowski prymitywizm łączony z bajkowo-groteskowymi motywami folklorystycznymi).
Wystawa „Jung Idysz – inspiracje” będzie pierwszą w Polsce, na tak szeroką skalę zorganizowaną wystawą, prezentującą dorobek artystyczny mało znanej grupy plastyków i literatów żydowskich.
Podczas wystawy pokażemy blisko sto prac, które też zostaną zdokumentowane i opisane w katalogu wystawy.
Podczas wystawy zaprezentujemy ok. 100 prac, m.in. prace: Jankiela Adlera, Marka Szwarca, Henryka Berlewiego, Henryka Barcińskiego, Idy i Wincentego Braunerów i innych artystów czerpiących inspiracje z twórczości grupy „Jung Idysz”, jak i z kultury jidysz.

Festiwal Kultury Jidysz jest impreza nieodpłatną, niebiletowaną i nienastawioną na zysk.